मंगलबार राति ६.३ म्याग्निच्युडको भूकम्प: घर भत्किँदा ६ जनाको मृत्यृ,दिल्लीमा पनि भूकम्पको धक्का महसुस

डोटी, सु.प. । कार्ति २३ गते मङ्गलबार अबेर (९ नोभेम्बर २०२२) नेपालको डोटी जिल्लाका केही स्थानमा ६.३ म्याग्निच्युडको भूकम्प गएको छ । साथै भारतको राजधानी दिल्लीसहित उत्तर भारतभर भूकम्पको धक्का महसुस गरिएको छ । मंगलबार राति करिब १ः५७ बजे नेपालमा ६.३ रेक्टर स्केलको भूकम्प गएको थियो । भूकम्पको केन्द्रविन्दु नेपालको मणिपुरमा रहेको थियो । यसको गहिराई जमिन मुनि १० किलोमिटर थियो । योसँगै नेपालमा भूकम्पका कारण ६ जनाको मृत्यु भएको छ ।

भरतीए राष्ट्रिय भूकम्प विज्ञान केन्द्रका अनुसार भारतको दिल्लीमा पनि शक्तिशाली भूकम्पको धक्का महसुस गरिएको थियो । भूकम्प मापन केन्द्रका अनुसार यसको केन्द्रविन्दु नेपालको सीमा नजिक उत्तराखण्डको पिथौरागढ जिल्लाबाट ९० किलोमिटर दक्षिणपूर्वमा रहेको थियो । दिल्ली बाहेक नोएडा, गुडगाउँ, गाजियाबाद, उत्तराखण्ड, हिमाचल र उत्तर प्रदेशका केही स्थानमा र अन्य नजिकैका क्षेत्रहरूमा पनि भूकम्पको धक्का महसुस गरिएको थियो ।

भूकम्पमा परी ६ जनाको मृत्यु डोटी जिल्लामा स्थानीय समय अनुसार बिहान २ बजेर १२ मिनेटमा गएको भूकम्पले घर भत्किँदा ६ जनाको मृत्यु भएको प्रहरीले जनाएको छ । त्यसैगरी, नोभेम्बर ९ गते बिहान ६.२७ बजे उत्तराखण्डको पिथौरागढमा पनि ४.३ म्याग्निच्युडको भूकम्प गएको थियो । भूकम्पको गहिराई जमिनमुनि ५ किलोमिटर रहेको राष्ट्रिय भूकम्प मापन केन्द्रले जनाएको छ ।

उद्धार कार्य जारीः अधिकारीहरूका अनुसार मृतकको पहिचान खुल्न बाँकी छ । मृत्यु हुनेमा एक महिला र दुई बालबालिका रहेको बताइएको छ । डोटीका प्रमुख जिल्ला अधिकारी कल्पना श्रेष्ठले ५ जना घाइते भएको र उनीहरुलाई अस्पताल लगिएको बताए । जिल्लाका विभिन्न स्थानमा पहिरोले दर्जनौं घरमा क्षति पुगेको छ । भूकम्प प्रभावित क्षेत्रमा उद्धारका लागि नेपाली सेना पठाइएको छ । यसैबीच डोटी जिल्लामा पनि पहिरो खसेको घरको खोजी तथा उद्धार कार्य जारी छ ।

प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाले भूकम्पपछि राहत र उद्धारका लागि निर्देशन दिइएको बताएका छन् । उनले ट्वीटरमा लेखेका छन्, ‘सुदूरपश्चिमको खप्तड क्षेत्रमा गएको भूकम्पमा परी ज्यान गुमाएकाहरुका परिवारप्रति हार्दिक समवेदना व्यक्त गर्दछु । साथै, प्रभावित क्षेत्रमा राहत र उद्धारका साथै घाइते तथा पीडितको तत्काल उचित उपचारको व्यवस्था गर्न सम्बन्धित निकायलाई निर्देशन दिएको छु ।

भूकम्प किन आउँछ ?
भूगर्भशास्त्रीहरूका अनुसार भूकम्पको वास्तविक कारण टेक्टोनिक प्लेटहरूमा बलियो चाल हो । यसबाहेक उल्काको प्रभाव र ज्वालामुखी विस्फोट, खानी परीक्षण र आणविक परीक्षणका कारण पनि भूकम्प आउने गरेको छ । भूकम्पको तीव्रता रिक्टर स्केलमा मापन गरिन्छ । यस मापनमा २.० वा ३.० म्याग्निच्युडको भूकम्प हल्का हुन्छ, जबकि ६ म्याग्निच्युडको अर्थ शक्तिशाली भूकम्प हो ।

यसरी हामी भूकम्पको तीव्रता अनुमान गर्छौं
भूकम्पको तीव्रता यसको केन्द्रबिन्दुबाट निस्कने ऊर्जा तरंगहरूबाट अनुमान गरिन्छ । सयौं किलोमिटरसम्म फैलिएको यो लहर कम्पन हुन्छ । पृथ्वीमा दरारहरू छन् । यदि भूकम्पको केन्द्रविन्दु कम गहिराइमा छ भने, त्यहाँबाट निस्कने ऊर्जा सतहको धेरै नजिक हुन्छ, जसले ठूलो विनाश निम्त्याउँछ ।