नेपालको आमनिर्वाचन: भारत समर्थक शेरबहादुर देउवा र चीनका समर्थक केपी शर्मा ओलीबीच प्रतिस्पर्धा

काठमाडौं । नेपालमा आज निर्वाचन हुँदैछ । यसका लागि मतदान सुरु भएको छ जुन साँझ ५ बजेसम्म चल्नेछ । यहाँ संसद र व्यवस्थापिकाको निर्वाचनका लागि एकैपटक मतदान हुँदैछ । वर्तमान प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवा नेतृत्वको नेपाली कांग्रेस र पूर्वप्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको नेपाल कम्युनिष्ट पार्टीबीच प्रतिस्पर्धा छ । नेपालको संसदको कुल २७५ र प्रदेश सभाका ५५० सिटका लागि निर्वाचन हुँदैछ । सन् २०१५ मा नयाँ संविधान जारी भएपछिको यो दोस्रो निर्वाचन हो । देशका १ करोड ८० लाखभन्दा बढी मतदाताले आफ्नो सरकार चयन गर्नेछन् । यसको नतिजा एक साताभित्र आउने अपेक्षा गरिएको छ ।

नेपाल भारतको मात्र होइन चीनको छिमेकी पनि हो । चीनले भारतलाई चारैतिरबाट घेरेर नेपालको भूमि प्रयोग गर्न चाहन्छ । नेपाल र भारतबीचको सम्बन्ध पनि महत्वपूर्ण छ । अब नेपालको नयाँ सरकारले भारत वा चीन कुन देशलाई सहयोग गर्ने भन्ने निर्णय गर्नेछ । नेपालमा हुन लागेको निर्वाचनमा पनि भारतले सहयोग गरिरहेको छ । भारतले यहाँ कुनै झन्झट बिना मतदान गर्न कडा सुरक्षा व्यवस्था गरेको छ । नेपालसँगको भारत र चीनको सिमाना सिल गरिएको छ । नेपालसँग बिहार र उत्तर प्रदेशको लामो सिमाना छ । त्याहाँबाट दुवै देशका नागरिकले बिना भिसा र राहदानी यात्रा गर्न सक्छन् ।

अमेरिका र चीनबाट आर्थिक सहायतालाई लिएर नेपालका राजनीतिक दलहरूबीच मतभेद छ । देउवाको पार्टीले अमेरिकी मिलेनियम च्यालेन्ज कोअपरेसनअन्तर्गत ४२ हजार करोड रुपैयाँ सहयोग स्वीकार गरेको छ । संसदबाट पनि पारित भइसकेको छ । जबकि केपी शर्मा ओलीको पार्टी चीनसँगको बीआरआई सम्झौतामा बढी इच्छुक देखिन्छन् । साना दलहरूले वैदेशिक सहायतामा चुनावी अभियानमा आफ्नो अडान स्पष्ट गरेका छैनन् ।

केपी शर्मा ओलीले आफ्नो सभामा भारत र नेपालबीच जारी कालापानी क्षेत्रको विवाद उठाएका छन् । सन् २०१९ मा नेपाल–भारत र तिब्बतको त्रिदेशीय संगममा रहेको कालापानी क्षेत्र आफ्नो भूभागमा रहेको दाबी गर्दै भारत सरकारको नयाँ नक्सामा नेपाली प्रधानमन्त्रीले आपत्ति जनाएका थिए ।

ओलीले आफू प्रधानमन्त्री बनेलगत्तै भारतसँगको सीमा विवाद समाधान गर्ने बताएछन् । देशको एक इन्च जमिन पनि छोड्ने छैनन् उनले भनेका छन् । विज्ञहरूका अनुसार २ वर्षभन्दा बढी समय सत्तामा रहे पनि ओलीले विवाद समाधानका लागि कुनै पहल नगरेको बताइरहेका छन् । प्रधानमन्त्री ओलीले नेपालको कालापानी, लिपुलेक र लिम्पियाधुरालाई समेटेर नयाँ नक्सा सार्वजनिक गरेपछि भारतले ती क्षेत्रलाई आफ्नो उत्तराखण्ड प्रान्तको हिस्सा मानेको छ । नेपाली कांग्रेसका सभापति एवं वर्तमान प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाले उक्साहट र शब्दयुद्धको सट्टा भारतसँगको विवाद कूटनीति र संवादबाट समाधान गर्न खोजेको बताएका छन् ।

नेपालमा गयातन्त्र आएसँगै राजनीतिक अस्थिरता कायमै छ । सन् १९९० मा प्रजातन्त्र स्थापना भएको थियो भने सन् २००८ मा राजतन्त्रको अन्त्य भएको थियो । सन् २००६ मा गृहयुद्ध समाप्त भएयता कुनै पनि प्रधानमन्त्रीले आफ्नो कार्यकाल पूरा गर्न सकेका छैनन् । बारम्बार नेतृत्व परिवर्तन र राजनीतिक दलहरूबीचको आन्तरिक कलहका कारण विकास सुस्त हुँदै गएको छ ।