प्रधानमन्त्री दाहलको चीन भ्रमण व्यापार, सीमा विवादका विषयका साथै दश अर्ब ऋणको विषय प्रमुख 

प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल भारतपछि अब चीन भ्रमणमा जाँदैछन् । दाहालको चीन भ्रमण सेप्टेम्बर २२ बाट सुरु हुँदैछ र यस अवधिमा उनले राष्ट्रपति सी जिनपिङलाई पनि भेट्ने छन् । यो भ्रमणका क्रममा नेपाल र चीनबीच ८ वटा सम्झौतामा हस्ताक्षर हुने बताइएको छ । सञ्चारमाध्यमका अनुसार सबैभन्दा महत्वपूर्ण बिआरआईमा नेपाल र चीनबीच कुनै सम्झौता हुन सकेको छैन् यसबारे दुवै पक्षबीच छलफल हुनेछ । यस अवधिमा नेपालको लागि सेतो हात्ती बनेको नेपालको पोखरा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल र लगभग कबाड जस्ते अवस्था बनेका छ वटा चिनियाँ यात्रुवाहक विमानको ऋणको विषयमा चिनियाँ राष्ट्रपतिसँग छलफल अवश्य पनि गर्ने छन् ।  छलफलमा प्रधानमन्त्री दाहालले चीनका राष्ट्रपति सी जिनपिङलाई बुझाउन सके वा विश्वासमा लिन सकेमा ऋण मिनाहका लागि अपिल पनि गर्नु पर्ने हुन्छ ।

चिनियाँ प्रधानमन्त्रीको निमन्त्रणामा बेइजिङ जान लागेका प्रधानमन्त्री दाहालले चिनियाँ नेताहरुसँग व्यापार, ऊर्जा सहयोग, पूर्वाधार, पर्यटन र सीमा विवादका विषयमा वार्ता र विशेष गरेर सबैको नजर बीआरआई र सीमा विवादमा हुनेछ । नेपालले भारतजस्तै चीनसँग पनि अन्तरदेशीय ऊर्जा सहयोग सम्झौता गर्न चाहेको भएपनि अहिलेसम्म कुनै सम्झौता हुन सकेको छैन । काठमाडौं पोष्टको रिपोर्टका अनुसार दाहालले चिनियाँ राष्ट्रपतिलाई भेटमा बीआरआई आयोजना ऋणमा नभई अनुदानमा सम्पन्न गर्न आग्रह गर्नेछन् । वास्तवमा बीआरआई अन्तर्गत चीनले विश्वभरका देशहरूलाई निकै महँगो ऋण दिइरहेको छ जसका कारण श्रीलंका र पाकिस्तान जस्ता देशहरू अर्बौं डलरको चिनियाँ ऋणको दलदलमा फसेका छन् । यही कारणले गर्दा नेपालले अहिले चीनले अनुदानमार्फत बीआरआई आयोजना सम्पन्न गर्न चाहेको छ । नेपाली प्रधानमन्त्रीले चिनियाँ राष्ट्रपतिलाई पोखरा विमानस्थल र चीनमा बनेका ६ वटा विमान जंक (कबाड) साबित भएकालाई दिएको ऋण मिनाह गर्नु पर्ने विषयमा जोड दिनु पर्छ । तर समाचारका अनुसार नेपालको चाहनाको बाबजुद चीनले यी दुवै ऋण माफ गर्न अस्वीकार गरेको छ । यसपछि पनि नेपाली पक्षले यो पूरै विषय चीनको शीर्ष नेतृत्वमा उठाउने भएको छ ।

पोखरा अन्र्तराष्ट्रिय विमानस्थल चीनले बनाएपछि नेपालका लागि विमानस्थल सेतो हात्ती बनेको छ । पोखरा अन्र्तराष्ट्रिय विमानस्थल सम्पन्न भएको धेरै समय भइसक्दा पनि सोचे अनुसार त्यहाँ कुनै पनि किसिमको व्यापार व्यवसाय आएको वा फस्टाउन सकेको छैन् । यसका लागि नेपालले चीनको एक्जिम बैंकबाट ऋण लिएको थियो । यति मात्र होइन नेपालले पर्यटक घुम्न सक्ने गरी चीनबाट ६ वटा विमान खरिद गरेको थियो तर ती विमानहरु गुणस्तरहीन बनेका छन् र केही महिनादेखि अलपत्र अवस्थामा छन् । यी विमानबाट नेपालले पैसा कमाउन नसके पनि चीनलाई ठूलो ऋण तिर्नुपर्ने हुन्छ । यी दुवै ऋणको मात्रै १० अर्ब रुपैयाँ रहेको बताइएको छ ।

वर्तमानमा देशको सहि स्थिति वा सहि मुल्यांकनको कुरा गर्ने हो भने नेपाल संधियताको भुमरीमा नराम्रोसग फसिसकेको अवस्थामा छ । नेपाल जस्तो सानो देश जसको जनसंख्या मुश्किलले दुई करोड अस्सी लाखको हाराहारीमा रहेको छ यस्तो देशका लागि सात सात संघिय प्रदेश हुनु र प्रदेशको संरचनालाई धान्नु वा धानी राख्नु पनि सेतो हात्ती बनेको अवस्थामा नेपालले विदेशि ऋण तिर्न सक्छ भन्नेमा शंका र आशंका दुबै स्पष्ट देखिन्छ । त्यसैले प्रधानमन्त्री दाहालले चीनसँग ऋणलाई अनुदानमा वा ऋण मिनाहा गर्न अपिल गर्नु बाहेक अरु विकल्प तत्कालका लागि देखिदैन ।-ईहेरल्डपोष्ट न्यूज डेस्क, योगेन्द्र प्रताप शाही