हृदय रोगहरूको उपचारको मोडालिटीमा न्यूनतम इन्भेसिभ (कमचिरफार )शल्यक्रियाले क्रान्तिकारी परिवर्तन गर्दछ ः डा बलबीर सिंह, बरिष्ठ मुटु रोग बिशेषज्ञ, म्याक्स हस्पीटल, नयाँ दिल्ली
डाक्टर बलबीर सिह यति बेला काठमाडौमा हुनु हुन्छ । उहाँ काठमाडौमा भएको बेला कार्डियक विज्ञानमा पछिल्लो समय बिकास भएका नयाँ नयाँ प्रबिधि र ज्ञान तथा म्याक्समा हस्पीटलले दिने सेवामा केन्द्रीत रहेर केशब अर्यालले गर्नु भएको कुराकानी ।
डाक्टर बलबीर सिह यति बेला तपाँइ काठमाडौमा हुनु हुन्छ तपाई काठमाडौ आउनु खास उदेश्य के हो ?
म नेपालमा आउनुको मुख्य उदेश्य नेपालका कार्डीयोलोजिस्टसंग आफ्नो ज्ञानको आदन प्रदान गर्नु हो । नेपालमा पनि बिशिष्ट क्षमता भएका मुटुरोगका चिकित्सक हुनु हुन्छ । उहाँहरुसंग भएको ज्ञान सिक्ने र मैले पछिल्लो तीन बर्ष म्याक्स अस्पत्तालमा काम गर्दा केही नयाँ कुरा सिकेको छु । त्यो उहाँहरुसंग बाड्ने । म्याक्समा हामीले केही नयाँ ज्ञान र प्रबिधि भित्राएका छौ । त्यस बिषमा नेपालमा मेरो अनुभब बाड्ने छु ।
म्याक्समा यहाँहरुले अभ्यासमा ल्याउनु भएको नयाँ ज्ञान र प्रबिधि के हो ?
कार्डियक विज्ञानमा पछिल्लो समय तिब्ररुपमा नयाँ नयाँ प्रबिधि र ज्ञान बिकास भएका छन । ती नयाँ प्रबिधि र ज्ञानले मुटुरोगका बिरामीहरूका लागि उपचारमा महत्वपुर्ण सहयोग गर्न सक्छन । यसले उनीहरूलाई नयाँ जिवन प्रदान गर्न सक्छ । न्यूनतम इन्भेसिभ (कम चिरफार गरेर उपचार गर्ने बिधि) को आगमन सँगै, अब बिरामीहरूका लागि ओपन–हार्ट शल्यक्रिया मात्र विकल्प छैन । यी नयाँ र वैज्ञानिक पद्धतीले उपचारको तरीका र परीणाममा क्रान्तिकारी परिवर्तन मात्र गरेका छैनन कि अत्यन्त जटिल अवस्थाहरूमा पनि बिरामीहरूको अवस्थामा उल्लेखनीय सुधार ल्याउन सक्छन । जहाँसम्म म्याक्समा के छ भन्ने यहाँको प्रश्न छ हाम्रोमा चिरफार नगरी उपचार गर्ने न्युनतम चिरफार गरेर गर्ने देखि अमेरिकामा समेत नभएका नयाँ प्रबिधि छन ।
चिरफार नगरी उपचार गर्ने ज्ञान र प्रबिधि भन्नु भयो त्यसको बारे अरु बढी प्रष्ट पारी दिनुस न ?
पछिल्लो समय इन्टरभेन्सन कार्डियोलोजीमा (चिरफार नगरी उपचार गर्ने पद्धती ) भएको प्रगतिले उपचारका नतिजाहरूमा धेरै सुधार गरेको छ । छिटो र उपयुक्त चिकित्सा हेरचाहको साथ बाँच्न सम्भव बनाउँदैछ । “मुटुको ताल विकारको अवस्थामा धेरै प्रभावकारी हुने मुटुको क्रायोएब्लेसन हालैको एउटा यस्तो प्रगति हो । न्यूनतम इन्भेसिभ प्रक्रिया भएकाले शल्यचिकित्सकहरूले मुटुको तन्तुहरू पत्ता लगाउन र फ्रिज गर्नका लागि पातलो लचिलो ट्यूब (बेलुन क्याथेटर) को प्रयोग गर्छन् (नियन्त्रित तरिकामा माइनस ८० डिग्रीसम्मको तापक्रममा) जसले अनियमित हृदयघात ट्रिगर गर्दछ, सामान्य हृदयताललाई पुनर्स्थापित गर्न । पूर्णतया सुरक्षित प्रक्रिया भएकोले, स्वस्थ तन्तु र वरपरका संरचनाहरूलाई असर गर्ने सम्भावना शून्य छ र विभिन्न अध्ययनहरूले यो प्रक्रिया औषधिहरू भन्दा धेरै प्रभावकारी भएको पाएका छन् ।
भल्भ्युलर हृदय जटिलताहरू अर्को जोखिम जटिलता हो, भल्भ प्रतिस्थापन अन्तिम उपाय रहन्छ । यद्यपि, भर्खरको प्रगतिका साथ, मित्र क्लिपको क्याथेटर–आधारित प्रक्रियाहरूले शल्यक्रिया बिना चुहिएको मुटुको भल्भहरू मर्मत गर्न मद्दत गर्न सक्छ । त्यस्ता अवस्थाहरूमा उपचार नगरिएमा मुटु ठूलो हुने, सास फेर्न गाह्रो हुने र मुटुको समस्यासमेत हुन सक्छ । अहिले सम्म, भारतमा यस्ता बिरामीहरूका लागि भल्भको मर्मत वा प्रतिस्थापनका साथ खुला हृदय शल्यक्रिया मात्र सम्भव उपचार थियो तर यो प्रायः उच्च जोखिम हो र लाभदायक नहुन सक्छ । त्यस्तै अर्को Mitral मुटु भित्रको मिट्रल भल्भको गैर–सर्जिकल मर्मतमा आधारित नौलो क्याथेटर हो । यो एन्जियोप्लास्टी जस्तै क्याथ ल्याबमा गरिन्छ जहाँ विशेष क्याथेटरहरू ग्रोइनमा ठूलो शिराबाट घुसाइन्छ र क्याथेटरलाई हृदयको दाहिने च्याम्बरबाट मुटुको बायाँ चेम्बरमा पारीन्छ जसलाई इन्टरटेरियल सेप्टम भनिन्छ । त्यसपछि इकोकार्डियोग्राफी र एक्स–रे निर्देशन अन्तर्गत चुहावट कम गर्नका लागि मिट्रल भल्भमा क्लिप राखिन्छ जसले बिरामीको अवस्था सुधार्छ । बिरामी सामान्यतया २४ देखि ४८ घण्टामा डिस्चार्ज हुन तयार हुन्छन् । इन्टरभेन्सन कार्डियोलोजीमा अन्य आविष्कारहरू ट्रान्सक्याथेटर एओर्टिक भल्भ रिप्लेसमेन्ट (TAVR) र भल्भ प्रक्रियाहरूमा Mitral।
TAVR क्षतिग्रस्त महाधमनी भल्भलाई नयाँ कृत्रिम भल्भका साथ प्रतिस्थापन गर्न प्रयोग गरिने न्यूनतम आक्रामक प्रक्रिया हो । यो प्रक्रिया सामान्यतया बिरामीहरूका लागि सिफारिस गरिन्छ जुन उनीहरूको उमेर, चिकित्सा इतिहास वा अन्य स्वास्थ्य अवस्थाहरूका कारण परम्परागत ओपन–हार्ट सर्जरीका लागि उच्च जोखिममा छन् । त्यसै गरी, भल्भमा Mitral भल्भ MViV न्यूनतम इनवेसिभ सर्जिकल प्रविधि हो जुन खुल्ला हृदय शल्यक्रियाको आवश्यकता बिना लीक वा असफल मिट्रल भल्भको उपचार गर्न प्रयोग गरिन्छ । यसले खराब काम गर्ने मिट्रल भल्भ भित्र नयाँ भल्भ घुसाएर यसको कार्य सुधार गर्न र सामान्य रक्त प्रवाहलाई पुनर्स्थापित गर्न समावेश गर्दछ । MViVप्रक्रिया क्याथेटर आधारित दृष्टिकोण प्रयोग गरी गरिन्छ र यो अक्सर सामान्य एनेस्थेसियाको सट्टा, सचेत बेहोश अन्तर्गत प्रदर्शन गर्न सकिन्छ । यो प्रविधि विशेष गरी ओपन–हार्ट सर्जरीका लागि उच्च जोखिममा रहेका वा विगतमा पहिले नै एक वा बढी सर्जिकल हस्तक्षेपहरू पार गरिसकेका बिरामीहरूका लागि उपयोगी छ । “इन्टरभेन्सन कार्डियोलोजीमा भएको प्रगतिले हृदय रोगको उपचारमा क्रान्तिकारी परिवर्तन गरेको छ र बिरामीहरूलाई नयाँ र सुधारिएको उपचार विकल्पहरू प्रदान गरेको छ जसले तिनीहरूलाई लामो र स्वस्थ जीवन बाँच्न मद्दत गर्न सक्छ ।
तपाँइ मुटुरोगको बिशेषज्ञ डक्टर मुटु रोगबाट बच्न के गर्नु पर्ने सल्लाह दिनु हुन्छ ?
विभिन्न हृदय रोगहरूले वार्षिक रूपमा कम्तिमा ५० प्रतिशत समग्र कमोरबिडिटीहरू (पहिला जस्लाई कुनै गम्भिर रोगलागेको छ जस्तो सुगर डाईबेटीज प्रेसर क्यान्सर ) अकाल मृत्युका लागि जिम्मेवार भएको देखिन्छ । पछिल्लो समय २५ देखि ४० बर्ष उमेर समुहका व्यक्तिहरूमा पनि मुटुको समस्या देखिदैछ । यो सामान्य कुरा होइन । त्यस्तै हरेक चार मृत्यु मध्ये एकको हल्का लक्षणहरुको अज्ञानताका कारण भएको देखिन्छ । मुटु रोग पनि (२५ देखि ४० वर्ष को बीचका पुरुष र महिला दुबै) को मृत्युको प्रमुख कारणहरु मध्ये एक हो भन्ने अनुमान गरिएको छ । त्यसैले यसबाट बच्चन समय समयमा स्वाथ्य परीक्षण गर्ने रोग लाग्न नदिन खानपिन आहार बिहारमा ध्यान दिने गर्नु पर्दछ ?
म्याक्स हेल्थकेयर इन्स्टिच्युट लिमिटेड कै बारेमा थप जनाकारी दिदा कसरी दिनु हून्छ ?
म्याक्स हेल्थकेयर इन्स्टिच्युट लिमिटेड MHIL आर्थिक बर्ष २०२२ मा भारतको सबैभन्दा ठूलो अस्पताल चेनहरू मध्ये एक हो (स्वास्थ्य सेवाबाट मात्र आम्दानीलाई ध्यानमा राख्दै)। यो चिकित्सा र सेवा उत्कृष्टता, बिरामी हेरचाह र वैज्ञानिक र चिकित्सा शिक्षाको उच्चतम स्तरका लागि प्रतिबद्ध छ । MHIL को उत्तर भारतमा प्रमुख एकाग्रता छ जसमम १७ स्वास्थ्य सेवा सुविधाहरूको नेटवर्क समावेश छ । कुल नेटवर्कमध्ये, आठ अस्पताल र चार मेडिकल सेन्टरहरू दिल्ली र एनसीआरमा अवस्थित छन् र अन्यहरू मुम्बई, मोहाली, भटिंडा र देहरादून सहरहरूमा अवस्थित छन् । म्याक्स नेटवर्कले कम्पनी र यसका सहायक कम्पनीहरूको स्वामित्वमा रहेका र सञ्चालित सबै अस्पताल र चिकित्सा केन्द्र, साझेदार स्वास्थ्य सेवा सुविधा, र व्यवस्थित स्वास्थ्य सेवाहरू समावेश गर्दछ । यसमा साकेत, पटपरगञ्ज, वैशाली, राजेन्द्र प्लेस र दिल्ली एनसीआरको शालिमार बाग र मुम्बई, मोहाली, भटिंडा र देहरादूनमा एक–एक, गुडगाउँ र डेको माध्यमिक हेरचाह अस्पतालमा अत्याधुनिक तृतीय र क्वाटरनरी केयर अस्पतालहरू समावेश छन । दिल्ली एनसीआरको नोएडा, लाजपत नगर र पञ्चशील पार्कमा हेरचाह केन्द्रहरू र मोहाली, पञ्जाबमा एउटा, मोहाली र भटिंडाका अस्पतालहरू पञ्जाब सरकारसँग पीपीपी व्यवस्था अन्तर्गत छन्। यसको मुख्य अस्पताल व्यवसायको अतिरिक्त, MHILसँग दुईवटा SUB हरू छन् Max@Home । MaxLab. Max@Home एक प्लेटफर्म हो जसले घरमै स्वास्थ्य र कल्याण सेवाहरू प्रदान गर्दछ र MaxLab ले आफ्नो नेटवर्क बाहिरका बिरामीहरूलाई निदान सेवाहरू प्रदान गर्दछ ।
Add Comment