सामाजिक सञ्जालप्लेटफर्म एक्समा रहेको एक समाचार एजेन्सीले भीडभाड भएको अस्पतालको लबीको भिडियो सेयर गर्दै लेखेको छ, “चीनका अस्पतालहरू २०२० को कोभिडको वृद्धि जस्तै इन्फ्लुएन्जा ए र एचएमपीभी लगायत गम्भीर फ्लूको प्रकोपले भरिएका छन् । “सामाजिक सञ्जालमा बिरामीको तस्बिर पोस्ट गर्दा चीनले भाइरस फैलिएपछि धेरै क्षेत्रमा आपतकाल घोषणा गरेको दाबी गरिएको छ । चीनको अवस्था लगातार खराबहुँदै गइरहेको दाबी यहाँगरिएको छ ।
अस्पताल र श्मशान स्थलमा मानिसको भीड बढ्न थालेको छ । यो वर्तमानमा सार्वजनिक स्वास्थ्यकर्मीहरूको सबैभन्दा ठूलो चिन्ताहो । कोभिड–१९ को महामारी फैलिएको पाँचवर्षपछि चीनमा फेरि एकपटक नयाँ भाइरसले मानिसमात्रास र त्रासको अवस्था सिर्जना गरेको छ । भीडभाड भएका अस्पताल, शवगृह र शवदाहस्थलले मानिसमा डर पैदा गरेको छ । अस्पतालहरूमा अराजकताका दृश्यहरूले मानिसहरूलाई स्तब्ध पार्छन् र ती धेरै सोशल मिडिया प्लेटफर्महरूमा व्यापक रूपमा साझाभइरहेका छन्।
चीनमानयाँ भाइरसलाई ह्युमन मेटाप्युमोभाइरस भनिन्छ । चीनले संकटकाल घोषणा गरेको हो कि होइनभन्ने प्रश्न उठिरहेको छ । चीनमा हालसम्म ७ हजारभन्दा बढी बिरामी र करिब २०० जनाको मृत्यु भइसकेको छ । चीनमा ह्युमन मेटाप्युमोभाइरस संक्रमण बढ्दै गएको छ, जसले धेरै स्वास्थ्य समस्याहरूलाई योगदान पु¥याइरहेको छ । एचएमपीभी को गम्भीर अवस्थाहरूमा, यसले ब्रोंकाइटिस वानिमोनिया जस्ता समस्याहरू निम्त्याउन सक्छ, जुनकमजोर प्रतिरक्षा प्रणाली भएका मानिसहरूका लागि खतरनाक साबित हुन सक्छ ।
मानव मेटाप्युमोभाइरस पहिलो पटक २००१ मा नेदरल्याण्डमा २८ सानाबच्चाहरु को श्वास स्रावमा पत्ता लगाइएको थियो । यसको लक्षण रुघाखोकी, ज्वरो र नाकबन्दहुनु हो ।
बालबालिका, वृद्धवृद्धा र कमजोर प्रतिरक्षा प्रणाली भएका व्यक्तिहरू यस भाइरसबाट सजिलै प्रभावितहुन सक्छन् । कोभिड जस्तै, यो पनि संक्रमितथोपा र संक्रमित सतहहरु छोएर फैलन सक्छ । यद्यपि एचएमपीभी भाइरसले विश्वव्यापी स्वास्थ्य चिन्ता बढाएको छ, विज्ञहरूले यसलाई सामान्य श्वासप्रश्वासको संक्रमण मान्छन् । आतंकित हुनुको सट्टा, मानिसहरूलाई सतर्क रहन र आधारभूत स्वास्थ्य प्रोटोकलहरू (जस्तै मास्कलगाउने र हातधुने) को पालनागर्न सल्लाह दिइएको छ ।
सारा विश्वलाई घुँडा टेकाउने महामारीको रुपमा फैलिएको कोरोनाको उत्पत्ति चीनबाट भएको हो । अबचीनमा कोभिड–१९ जस्तै अर्को भाइरस देखिएको छ । यस खतरनाक भाइरसका कारण चीनमा धेरैको मृत्यु भइसकेको छ । यो नयाँ भाइरसको नाम ह्यूमन मेटान्यूमोवायरस हो, जुन आरएनए भाइरस हो । पाँचवर्षअघि विश्वकोभिड–१९ को महामारीले आक्रान्तबनेको थियो भने अहिले पाँच वर्षपछि चीन ह्युमन मेटाप्नेउमोभाइरस (एचएमपीभी) को प्रकोपसँग लडिरहेको छ । विभिन्न सञ्चारमाध्यमहरूले यो भाइरस तीव्र गतिमा फैलिरहेको दाबी गर्दै आएका छन्, यद्यपि यसको पुष्टि भइसकेको छैन । एचएमपीवीलाई फ्लू–जस्तो लक्षणहरू निम्त्याउन जानिन्छ र यसले कोविड–१९ जस्ता लक्षणहरू पनिनिम्त्याउन सक्छ ।
स्वास्थ्य अधिकारीहरूले यस भाइरसको फैलावटलाई नजिकबाट नियालिरहेका छन्, यद्यपि केही सामाजिक सञ्जाल पोष्टहरूले संकटको वर्णन गरेका छन्, तर विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्लुएचओ) ले चीनमा एचएमपीभीका घटनाहरू तीव्र गतिमा बढिरहेको रिपोर्टहरू जारी गरेको छैन देशमा राइनो भाइरस जस्ता अन्य संक्रामक रोगहरू फैलिने जोखिम पनि छ । यो भाइरस विगत ६ दशक देखि अस्तित्वमा छ । यो सबै प्रकारको मौसममा बाँच्न सक्छ तर जाडोमा यो भाइरसको लक्षण पनि कोभिड–१९ सँग मिल्दोजुल्दो छ. धेरै जसो जसको उमेर २ वर्ष वा सोभन्दाकममÞा यसको प्रभावभने देखिएको छ ।
यो भाइरसले सबै उमेरका मानिसहरूलाई माथिल्लो र तल्लो श्वासप्रश्वास सम्बन्धी रोगहरू निम्त्याउन सक्छ । यद्यपि, साना बालबालिका, वृद्धवृद्धाहरू र कमजोर प्रतिरक्षा प्रणाली भएका व्यक्तिहरू विशेष रूपमा संवेदनशील हुन्छन् । भर्खरै चीनको रोग नियन्त्रण प्राधिकरणले अज्ञात उत्पत्तिको निमोनिया संक्रमणहरूको लागि निगरानी प्रणाली पाइलट गरिरहेको घोषणा ग¥यो । यो संक्रमणले जाडोमा श्वासप्रश्वास सम्बन्धी केही रोग लाग्ने सम्भावना बढेको छ ।
ह्युमन मेटापनेउमो भाइरस एक श्वासप्रश्वासको भाइरस हो जसले सामान्य रुघाखोकीको कारणले जस्तै हल्का संक्रमण निम्त्याउँछ यो पहिलो पटक २००१ मा वैज्ञानिकहरूले पत्ता लगाएका थिए । यो भाइरस न्यूमोविरिडे परिवारसँग सम्बन्धित छ जसमा श्वासप्रश्वासको सिन्सिटियल भाइरस , दादुरा पनि समावेश छ र मम्प्सभाइरस पनि हुन्छ ।
एचएमपीवी ले माथिल्लो र तल्लो श्वासप्रश्वास नलीमा मुख्यतया जाडो र वसन्त ऋतुमा संक्रमण गराउन सक्छ । बालबालिका, वृद्धवृद्धा र कमजोर प्रतिरक्षा प्रणाली भएका व्यक्तिहरू संक्रमणको लागि बढी संवेदनशील हुन्छन् । युएस सेन्टर फर डिजिज कन्ट्रोल एण्ड प्रिभेन्सनका अनुसार भाइरसका लक्षणहरू जाडो मौसममा हुने अन्यभाइरल इन्फेक्सनहरू जस्तै हुन्छन् ।
यसले खोकी, ज्वरो, नाकबन्दहुने र सास फेर्न गाह्रो हुन सक्छ । संक्रमणको क्लिनिकल लक्षणहरू बढ्न सक्छ र ब्रोंकाइटिस वानिमोनिया जस्ता समस्याहरू निम्त्याउन सक्छ । यो अन्य भाइरसहरू जस्तै हो जसले माथिल्लो र तल्लो श्वासप्रश्वासको संक्रमण निम्त्याउँछ ।
संक्रमणको अवधि तीन देखि छ दिनको हुन्छ, अर्थात् संक्रमित भएको तीनदेखि छ दिन पछि मानिसमा लक्षणहरू देखिन सक्छन् । रोगको अवधि यसको गम्भीरता अनुसार फरक हुन सक्छ ।
ह्युमन मेटान्यूमोवायरसको उपचार
धेरै जसो अवस्थामा यो घरमा आराम र सहयोगी हेरचाहसंग केहि दिनभित्र आफैं समाधान हुन्छ । यद्यपि, केही व्यक्तिहरूले ब्रोन्काइटिस वानिमोनिया जस्ता जटिलताहरू विकास गर्न सक्छन्, जसलाई चिकित्सा हेरचाह चाहिन्छ । ह्युमन मेटान्यूमोवायरसको उपचार गर्न हालकुनै खोप वा विशिष्ट एन्टिभाइरल औषधि उपलब्ध छैन । धेरै मानिसहरूलाई ज्वरो र दुखाइकम गर्न ओभर–द–काउन्टर औषधिहरू चाहिन्छ ।
ह्युमन मेटान्यूमोवायरस रोकथाम
साबुन र पानीले बारम्बार हातधुने. संक्रमित व्यक्तिहरूसँग नजिकको सम्पर्कबाट बच्ने, संक्रमित हातले आफ्नो अनुहार, नाक, आँखा र मुख छुन नगर्ने, मास्क लगाएर, दम जस्ता फोक्सोको रोग भएका व्यक्तिहरूले थप सावधानी अपनाउनुपर्छ । घर आएपछि साबुन पानीले हातधुने । नधोइएका हातले आँखा, नाकवामुख नछुने । संक्रमित व्यक्तिबाट दूरी कायम गर्नुहोस् । यदि तपाइँ भाइरस जस्तै लक्षणहरू अनुभव गर्दै हुनुहुन्छ भने, आफैलाई अलग गर्नुहोस् । मानिसले हाछ्युँगर्दा हात र मुख छोप्नु पर्छ । संक्रमित व्यक्तिहरूसँग खाने भाँडाहरू साझा नगर्नुहोस् । बिरामी भए घरमै बस्न पनि सुझाव दिइएको छ ।—(लेखक गोल्ड मेडलिष्ट वरिष्ठ पशु चिकित्सा स्वास्थ्य व्यवस्थापन परामर्शदाता हुन ।) (सिटीपोष्ट दैनिकमा प्रकाशित)
Add Comment