कृषि विकास फार्म चन्द्रडाँगीलाई थप व्यवस्थित गरिने

नगरपालिका प्रमुख चन्द्रकुमार शेर्माले फार्मबाट कृषकले जुनसुकै जातका बिउबिजन तथा माछाका भुरा उपलब्ध गराउन नयाँ कार्यक्रम शुरु गरिने जानकारी दिनुभयो । जसका लागि नगरपालिकाले केन्द्र सरकार र प्रदेश सरकारसँग बजेट माग गरिसकेको छ नगरप्रमुख शेर्माले भन्नुभयो ।

चौरासी बिघा अर्थात ५२ हेक्टर क्षेत्रफलमा फैलिएको उक्त फार्मको २५ हेक्टर क्षेत्रफलमा विभिन्न जातका बिउ उत्पादन गरी कृषकलाई वितरण गर्ने गरेको फार्मका प्रमुख धनबहादुर थापा मगरले बताउनुभयो ।उहाँका अनुसार फार्ममा अहिले तीन हेक्टर क्षेत्रफलमा माछा पोखरी रहेको छ । बाह्र हेक्टर क्षेत्रफलमा कार्यालय भवन, बाटो, कुलो, आवासगृह निर्माण गरिएको छ भने पाँच हेक्टर क्षेत्रफलमा सुकुमबासी बसोवास गर्दै आएका छन् ।

त्यस्तै छ हेक्टर क्षेत्रफल सताक्षी खोलाले कटान गरेको कार्यालय प्रमुख मगरले बताउनुभयो । अहिले फार्मको सात हेक्टर क्षेत्रफलमा गहुँ, तीन तीन हेक्टर क्षेत्रफलमा तोरी र मुसुरो दालको बीउ, आठ हेक्टरमा चैतेधान लगाइएको कार्यालय प्रमख मगरले बताउनुभयो । उहाँका अनुसार २५ हेक्टर क्षेत्रफलमा वर्षे धान लगाइएको छ ।

नेपाल सरकारले विसं २०५२ मा स्थानीय कृषकलाई आवश्यक पर्ने विभिन्न जातका कृषि उपजको बिउ सहजरूपमा उपलब्ध गराउन र कृषि अनुसन्धान केन्द्र बनाउन यो क्षेत्रको निर्धारण गरेको थियो । सोही अनुसार अहिले पनि सो फार्मले स्थानीय जाताका बिउको उत्पादन र संरक्षण गर्दै आएको नगरपालिका प्रमुख चन्द्रकुमार शेर्माले जानकारी दिनुभयो ।

विसं २०३२ मा कन्काई सिँचाइ योजनाअन्तर्गत स्थापना भएको कृषि विकास फार्मलाई २०४८ सालमा सिँचाइ योजना विघटन भएपछि चार वर्ष कृषि मन्त्रालयले आफ्नो स्वामित्वमा सञ्चालन गरेको थियो । विसं २०५२ मा मन्त्रालयले चन्द्रडाँगी बिउबिजन तथा दूग्ध विकास समिति बनाएर समुदायमा हस्तान्तरण गरेसँगै सरकारी लगानी बन्द भएको थियो ।

एशियाली विकास बैंकको सहयोगमा कोरियाली ठेकेदार कम्पनीले फार्मका दुई दर्जन भन्दा बढी भवन निर्माण गरेको थियो । तत्कालीन (नेकपा)माओवादीले जनयुद्धका क्रममा २०६० साल कात्तिक ४ गते सो फार्ममा आगजानी गरेपछि झण्डै ७८ लाख बराबरको भौतिक संरचनामा क्षति पुगेको थियो । क्षतिको विवरणसहितको लागत अनुमान कृषि मन्त्रालयमा पठाए पनि एक दशक बितिसक्दासमेत भवनको पुनःनिर्माण हुनसकेको छैन ।

अहिले पनि केन्द्रका २५ वटामध्ये अधिकांश भवन मर्मत सम्भारको अभावमा कामै नलाग्ने भएका छन् । मल, बिउ, माछाका भुरा उत्पादन गरेर सङ्घ संस्थालाई दिने, पशु नश्ल सुधार गर्ने र प्राविधिक सल्लाह दिने काम गर्दै आएको कार्यालय प्रमुख मगरले बताउनुभयो ।

फार्मले वार्षिक ८० टन धानको बिउ, १० टन मकै, १० टन गहुँ र चार टन जै घाँसको बिउ उत्पादन गर्ने गरेको बताइन्छ । फार्मले कृषि अनुसन्धान केन्द्र (नार्क) ले सिफारिस गरेको मन्सुली, राधा ११, राधा १२, आरपी १०१७, हर्दीनाथ, लालका बासमती, चैते २, तरहरा १ लगायत जातका धानको बिउ उत्पादन गर्ने गरेको छ । – रासस