कस्तो काम संस्कृति जापानमा : बिदा नलिनेलाई हप्तामा चार दिन बिदा लिन सरकारको आग्रह

टोकियो, भाद्र २४ । जापानी समाजमा कार्य संस्कृतिलाई महत्व दिइन्छ । यसरी बुझौ ओभरटाइम काम गर्ने वा लामो समय अफिसमा बस्ने व्यक्तिलाई सम्मानको नजरले हेरिन्छ । सामाजिक रूपमा यो राम्रो हुन सक्छ तर शारीरिक रूपमा यो खतरनाक छ । यसले कारोशीको समस्या निम्त्याउँछ, जसको जापानी भाषामा अर्थ अत्यधिक कामबाट मृत्यु हुन्छ । जापान सरकारको श्वेतपत्रले देशमा हरेक वर्ष कम्तीमा ५४ जनाले अत्यधिक कामका कारण ज्यान गुमाउने गरेको खुलासा गरेको छ । घट्दो जन्मदरबाट समस्यामा परेको जापानका लागि यी तथ्यांक चिन्ताजनक छन् । यसैले जापानी सरकारले ठूलो परिवर्तनको लागि जोड दिइरहेको छ, जसमा कम्पनीहरू र कर्मचारीहरूलाई चार दिनको कार्य हप्ताको मोडेल अपनाउन भनिएको छ ।

यो मोडललाई सन् २०२१ मा जापानी सांसदहरूले पहिलो पटक समर्थन गरेका थिए, तर हाल ८ प्रतिशत कम्पनीहरूले आफ्ना कर्मचारीहरूलाई हप्तामा कम्तिमा तीन दिन बिदा लिन अनुमति दिन्छन् । जापानको स्वास्थ्य, श्रम तथा कल्याण मन्त्रालयको तथ्यांकले देशका ७ प्रतिशत कम्पनीले हप्तामा एक दिन मात्रै बिदा दिने गरेको देखाउँछ ।

जापान सरकारले ‘कार्यशैली सुधार’ अभियान सुरु गरेको छ । यस अन्तर्गत कर्मचारीका लागि छोटो समयका साथै ओभरटाइमको सीमा र तलब बिदा जस्ता सुविधाहरूको प्रवर्द्धनमा ध्यान केन्द्रित गरिएको छ । मन्त्रालयले आफ्नो वेबसाइटमा लेखेको छ, ’हाम्रो लक्ष्य विकास र डेलिभरीको सद्गुण चक्र सिर्जना गर्नु र प्रत्येक कामदारलाई भविष्यको लागि राम्रो दृष्टिकोण राख्न सक्षम बनाउनु हो ।’ जापानमा छुट्टी मनाउन नराम्रो मानिन्छ । सामान्यतया कर्मचारीहरूले गर्मी बिदा वा नयाँ वर्षको वरिपरि बिदा लिन्छन् । यस अवधिमा उनका सहकर्मीहरूले पनि बिदा लिन्छन् । यस्तो अवस्थामा उनीहरु लापरवाह भएको आरोप लाग्दैन । ८५ प्रतिशत कर्मचारीले साप्ताहिक रूपमा दुईवटा बिदा पाएको बताउँछन्, तर ओभरटाइम समयको सन्दर्भमा चुनौतीहरू बाँकी नै छन् ।

अत्यधिक काम गर्ने संस्कृतिले ठूलो समस्या निम्त्याइरहेको जापानी सरकारले महसुस गरेको छ । यो जापानको जन्मदरमा आएको गिरावट हो, जुन अर्थतन्त्रका लागि विनाशकारी साबित हुन सक्छ । सरकारी तथ्याङ्कले सन् २०६५ मा काम गर्ने उमेरको जनसंख्या ४० प्रतिशतले घट्ने प्रक्षेपण गरेको छ । हाल यो ७.४ करोड छ । यस्तो अवस्थामा सरकारले स्वस्थ काम–जीवन सन्तुलन प्रवर्द्धन गरी जन्मदर वृद्धि र काम गर्ने उमेरको जनसङ्ख्याको चिन्तालाई सम्बोधन गर्न सक्षम हुने अपेक्षा गरेको छ ।