रुसको तट नजिकै भूकम्प, जापान र अमेरिकालाई खतरा, रिंग ऑफ फायरका कारण एक दर्जन देशहरू सतर्क ?

रशिया, मास्को । बुधबार रूसको दुर्गम पूर्वी तटीय क्षेत्रको कामचट्का प्रायद्वीपमा ८.८ म्याग्निच्युडको ठूलो भूकम्प गएको छ, जसले एसियाभरि युरोप र अमेरिकामा सुनामीको खतरा बढाएको छ । रुसका विभिन्न क्षेत्रका साथै अमेरिकाको जापान र हवाईका तटीय क्षेत्रहरूबाट लाखौं मानिसहरूलाई सुरक्षित स्थानमा सारिएको छ । स्थानीय मिडिया रिपोर्टका अनुसार अमेरिकाको हवाईमा छ फिट अग्ला छालहरू रेकर्ड गरिएका छन् । जापानमा, फुकुशिमा आणविक प्लान्ट खाली गरिएको छ । यसबाहेक, फिलिपिन्सदेखि न्यूजील्याण्डसम्म उच्च सुनामीको चेतावनी जारी गरिएको छ ।

विभिन्न देशहरूमा सुनामीको खतराका बीच, रुसमा गएको शक्तिशाली भूकम्पका कारण विश्वका यति धेरै देशहरूमा सुनामीको चेतावनी किन जारी गरिएको छ भन्ने कुरा जान्न महत्त्वपूर्ण छ ।

रिंग ऑफ फायर
हाल, विश्वका ठूला भागहरूमा जमिन माथि ज्वालामुखीहरू अवस्थित छन् । यद्यपि, तिनीहरूमध्ये ठूलो संख्या महासागर र समुद्रको गहिराइमा पनि छन् । विशेष गरी प्रशान्त महासागरमा, ज्वालामुखीहरू धेरै शताब्दीदेखि अस्तित्वमा छन् । यति मात्र होइन, विशाल क्षेत्र भएकोले, प्रशान्त महासागरमा धेरै टेक्टोनिक प्लेटहरू पनि छन्, जसको स्थान समय–समयमा परिवर्तन हुँदा भूकम्प आउँछ ।

प्रशान्त महासागरमा यी ज्वालामुखीहरूलाई जोड्ने रेखालाई जहाँ तिनीहरू भूकम्प केन्द्रहरू नजिक छन्, त्यसलाई रिंग ऑफ फायर भनिन्छ । यो अर्धचन्द्राकार वा घोडाको नाल आकारको क्षेत्र हो, जुन ४० हजार २५० किलोमिटरको दूरीमा फैलिएको छ । जियोलोजीइन वेबसाइटका अनुसार, रिङ अफ फायरमा रहेका टेक्टोनिक प्लेटहरूमा युरेशियन, उत्तर अमेरिकी प्लेट, हुआ डे फुका, कोकोस, क्यारिबियन प्लेट, नाज्का प्लेट, अन्टार्कटिक प्लेट, इन्डियन, अष्ट्रेलियाली, यसमा फिलिपिन्स र केही अन्य साना प्लेटहरू समावेश छन् । यी सबै मिलेर ठूलो प्रशान्त प्लेटको अंश हुन् ।

हजारौं किलोमिटरमा फैलिएका यी प्लेटहरूले १५ भन्दा बढी देशहरूलाई समेट्छन् । यी देशहरूमा रूस, अमेरिका, इन्डोनेसिया, मेक्सिको, जापान, क्यानडा, ग्वाटेमाला, चिली, पेरु, फिलिपिन्स र केही अन्य देशहरू समावेश छन् ।

रिङ अफ फायरमा भूकम्पको जोखिम किन बढी हुन्छ ?
रिङ अफ फायरमा धेरै टेक्टोनिक प्लेटहरूको उपस्थितिले यसलाई खतरनाक बनाउँछ । वास्तवमा, यी प्लेटहरू निरन्तर एकअर्कासँग ठोक्किइरहन्छन् । यस्तो अवस्थामा, कुनै पनि दुई प्लेटहरूको टक्करको प्रभाव अन्य प्लेटहरूमा पनि देखिन्छ र यसले प्रशान्त क्षेत्रमा एकपछि अर्को ठूला भूकम्पहरू निम्त्याउँछ ।

प्रशान्त महासागरको भुइँमा भूकम्पका कारण हुने प्यासिफिक रिङ अफ फायरमा जम्मा ४५० देखि ५५० सक्रिय र निष्क्रिय ज्वालामुखीहरू छन् । हाल विश्वमा सक्रिय रहेका सबै ज्वालामुखीहरूमध्ये ७५ प्रतिशत प्रशान्त महासागरको रिङ अफ फायरमा पर्ने क्षेत्रमा अवस्थित छन् । अष्ट्रेलियाली संग्रहालयले दिएको जानकारी अनुसार, जब यी ज्वालामुखीहरूमा म्याग्मा (पृथ्वीको सतह मुनि ज्वालामुखीको केन्द्रमा पाइने पग्लिएको चट्टान तत्व) ले आफ्नो गतिविधि बढाउँछ । त्यसैले यसले वरपरका टेक्टोनिक प्लेटहरूमा पनि हलचल सिर्जना गर्छ । फलस्वरूप, रिङ अफ फायरमा भूकम्पको सम्भावना उल्लेखनीय रूपमा बढ्छ ।

प्रशान्त महासागरमा भूकम्पपछि सुनामीको जोखिम कति हुन्छ?
टेक्टोनिक प्लेटहरूको टक्कर र ज्वालामुखीहरूमा हुने गतिविधि एक चक्र जस्तै हो । अर्थात्, टेक्टोनिक प्लेटहरूको चालले भूकम्प निम्त्याउँछ र ज्वालामुखीलाई सक्रिय बनाउँछ । ज्वालामुखीको म्याग्माको चालले गर्दा टेक्टोनिक प्लेटहरूको चाल हुन्छ । विश्वका सबैभन्दा सक्रिय ज्वालामुखीहरू प्रशान्त महासागर अन्तर्गत रिंग अफ फायरमा अवस्थित भएकोले, त्यसकारण, तिनीहरूको आन्दोलनबाट हुने शक्तिशाली भूकम्पले यसको वरपर रहेका देशहरूमा धेरै मिटर अग्ला छालहरू (सुनामीहरू) को सबैभन्दा ठूलो जोखिम निम्त्याउँछ ।

रुसको तटीय क्षेत्रमा गएको भूकम्पको तीव्रता रिक्टर स्केलमा ८.८ मापन गरिएको थियो । यो भूकम्प यति शक्तिशाली छ कि समुन्द्रको गहिराइमा छालहरू प्रतिघण्टा ९०० किलोमिटर पुग्ने अनुमान गरिएको छ । यो उच्च गतिको प्रभाव समुन्द्रको सतहबाट धेरै किलोमिटर माथि देखिन्छ र माथिल्लो छालहरू केही फिटदेखि धेरै मिटरसम्म अग्ला हुन सक्छन् । यद्यपि, तिनीहरूको गति प्रति घण्टा २० देखि ५० किलोमिटरसम्म हुन सक्छ ।—स्रोत विभिन्न अन्र्तराष्ट्रिय समाचार