२०२२ को क्यालेन्डरमा पौष महिना दुई, १२ को सट्टा १३ वटा अमवस्या

हिन्दू क्यालेन्डरमा एक वर्षमा कुल १२ वटा अमावस्या हुन्छन् । तर यस वर्ष पुस महिना भएकाले माघ र डिसेम्बरमा १३ वटा अमावस्या आउनेछन् । धार्मिक ग्रन्थमा यसलाई पर्व भनिन्छ । योे दिन तीर्थयात्रापछि दान दिने र पितृको विशेष पूजा गर्ने चलन छ । जब मितिहरू उतारचढाव हुन्छ । त्यसपछि यो पर्व कहिलेकाहीँ दुई दिनसम्म चल्छ । त्यसैले अपराह्न अमावस्या पर्दा त्यस दिन पितृको श्राद्ध–तर्पण गरिन्छ । सूर्योदय हुँदा स्नान र दान गरिन्छ ।
यस वर्ष सोमवती अमावस्या एक पटक र शनिश्चरी अमावस्या दुई पटक परेको छ । यो विशेष संयोजनमा तीर्थ स्नान र दानले अतुलनीय फल दिन्छ । सोमबार र शनिबार अमावस्या पर्दा यी योगहरू बन्छन् । यो विषयमा ज्योतिषी डा गणेश मिश्रा भन्छन् कि अमावस्या सौम्यवार पर्नु शुभ मानिन्छ । सोम, मंगल, शुक्र र बिहीबारमा अमावस्या भएमा शुभ फल प्राप्त हुने ज्योतिष शास्त्रमा उल्लेख छ । त्यसैगरी बुध, शनि र आइतबारको अमावस्याले अशुभ फल दिन्छ ।

अमावस्या र पितृको सम्बन्ध
सूर्यका हजारौं किरणहरूमा सबैभन्दा विशेषको नाम अमा हो । अमा नामक किरणको तेजले सूर्यले पृथ्वीलाई उज्यालो पार्छ । त्यो अमा किरणमा चन्द्रमा वास गर्दा अर्थात् चन्द्रमाको उपस्थितिले गर्दा अमावस्या हुन्छ । त्यसपछि त्यो किरणबाट चन्द्रमाको माथिल्लो भागबाट पितृहरू पृथ्वीमा आउँछन् । त्यसैले श्राद्ध पक्षको अमावस्याको दिन महत्त्वपूर्ण छ ।

अमावस्यामा के गर्ने र नगर्ने
१. अमावस्याको दिन बिहान सबेरै उठेर पवित्र स्नान गर्ने चलन छ । यदि यो सम्भव छैन भने घरमै गंगाजलले स्नान गर्न सक्नुहुन्छ । यसपछि संकल्प लिनुहोस् र भगवानको पूजा गर्नुहोस् र खाँचोमा परेकाहरूलाई खाना र कपडा दान गर्नुहोस् ।
२. अमावस्या तिथी पितृदेव द्वारा शासित छ र यो दिन पितृहरुलाई समर्पित छ । त्यसैले यो पर्वलाई पितृको दिन पनि भनिन्छ । पितृको तृप्तिको लागि यस दिन श्राद्ध–तर्पण पनि गर्नुपर्छ । अमावस्यामा खाँचोमा परेका मानिसहरूलाई खाना खुवाउँदा सिधै पितृहरूसम्म पुग्छ । यसो गरे पितृदोषबाट मुक्ति मिल्छ ।
३. यस पर्वमा कुनै खाँचोमा परेका वा असहाय मानिसहरूलाई खाना खुवाउनुहोस् र दान गर्नुहोस् । यसो गर्दा पितृदोषबाट मुक्ति मिल्छ । अमावस्याको दिन निकै शुभ मानिन्छ । यस दिन मासु, मदिरा र नशालु पदार्थको सेवन नगर्नुहोस् । त्यसो गर्दा पितृवाद निम्त्याउँछ ।

२०२२ मा अमावस्या
जनवरि २, आइतबार— पौष अमावस्या
फेब्रवरी १, मंगलबार– माघ अमावस्या
मार्च २, बुधबार– फाल्गुन अमावस्या
अप्रिल १ शुक्रबार चैत्र अमावस्या,
अप्रेल ३०, शनिबार– वैशाख अमावस्या
मे ३०, सोमबार– जेष्ठ अमावस्या
जुन २९, बुधवार– अमावस्या
जुलाई २८, बिहीबार– श्रावण अमावस्या
अगष्ट २७, शनिबार भाद्रपद अमावस्या
सेप्टेम्बर २५, आइतबार– आश्विन अमावस्या, पितृमोक्ष अमावस्या
अक्टोबर २५, मंगलबार– कार्तिक अमावस्या
२३ नोभेम्बर, बुधबार– मार्गशीर्ष अमावस्या
२३ डिसेम्बर, शुक्रबार– पौष अमावस्या