बाईडेनको चेतावनीका बाबजुद ड्रायगनले ताइवानमा आक्रमण गर्न सक्छ

वासिङ्टन । अमेरिकी संसदकी सभामुख न्यान्सी पेलोसी ताइवानको भ्रमणमा जाँदै छिन् । यसबाट चीन निकै चिन्तित छ र अमेरिकालाई गम्भीर परिणामको धम्की दिइरहेको छ । पेलोसीको ताइवान भ्रमणको मिति तय भइसकेको छैन तर उनी अगस्टको पहिलो साता ताइवान जान सक्ने बताइएको छ ।

यसो भयो भने सन् १९९७ पछि (२५ वर्षपछि) पहिलो पटक अमेरिकाको यति ठूलो अधिकारीले यो देशको भ्रमण गर्नेछन् । चीनले सधैं ताइवानलाई आफ्नो अंश भएको दाबी गर्दै आएको छ । अर्कोतर्फ, ताइवानले आफूलाई प्रजातन्त्र र स्वतन्त्र देश भन्दछ । कुनै पनि परिस्थितिमा अमेरिकाले ताइवानलाई चीनको हातमा गएको देख्न सक्दैन । द्वन्द्वको कारण पनि यही हो ।

तर, रुसले युक्रेनमा आक्रमण गरेपछि अब चीनले पनि पुटिनको बाटो पछ्याउन सक्ने अनुमान गरिएको छ । अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनले चीनलाई धम्की दिदै भनेका छन् चीनले ताइवानमाथि हमला गरे अमेरिकाले पनि सैन्य कारबाही गर्छ । प्रश्न उठ्छ कि अमेरिकाले वास्तवमा चीनलाई रोक्न सक्षम छ अर्थात हुनसक्छ ।

जवाव शायद छैन ?
यसका दुईवटा कारण छन् । एक अमेरिकाले मात्रै चीनलाई ताइवानमाथि आक्रमण गर्नबाट रोक्न चाहन्छ । अमेरिका यति मात्रै चाहन्छ कि ताइवानसँग पर्याप्त सैन्य र अन्य स्रोतहरू हुनुपर्छ ताकि चीनले आक्रमण गर्नबाट हिचकिचाउनु पर्छ र दोस्रो विज्ञहरू अनुसर चीनसँग धेरै सैन्य शक्ति छ ।

सैन्य वाहनको मामिलामा चीनको सेना अमेरिकाभन्दा अगाडि छ । उनीसँग पर्याप्त ट्याङ्क, सैनिक र मिसाइलहरू पनि छन् । चीनको सेनामा ३ वटा कमाण्ड छन् जस्तै हल्का सवारी साधनहरूद्वारा पठाउन सकिने एकाइहरू, भारी मेसिनरी सहितको बख्तरबंद सवारीसाधनसहित पठाइने युनिट छ । यस्तो अवस्थामा चीन ताइवानलाई कब्जा गर्न सफल हुनसक्छ । केही महिनाअघि अमेरिकी सेनाले चिनियाँ जनमुक्ति सेनासँग सम्बन्धित कागजातहरू सार्वजनिक गरेको थियो । यस अनुसार चीन सरकारले सन् २०३५ सम्ममा आफ्ना सबै पुराना हतियार प्रतिस्थापन गर्न चाहन्छ ।

चीनले ताइवानमाथि कहिले आक्रमण गर्छ ?
लन्डन विश्वविद्यालयको एसओएस चाइना इन्स्टिच्युटका निर्देशक प्रा. स्टिभ साङ भन्छन् जुन दिन सी जिनपिङले अमेरिकालाई हराउन सक्छु भन्ने महसुस गर्छ, तब मात्र आक्रमण हुन्छ । सन् २०३० र २०३५ को बीचमा युद्ध हुन सक्छ । तर, यो चीनका लागि रक्तरंजित संघर्ष पनि साबित हुनेछ । यसको नतिजा दोस्रो विश्वयुद्धभन्दा खतरनाक हुने विज्ञहरू बताउँछन् ।

चीनले कसरी आक्रमण गर्न सक्छ?
समुद्री मार्गबा आफ्नो नौसेनाको फाइदा उठाउँदै चीनले ताइवानमाथि समुद्री मार्गबाट आक्रमण गर्न सक्छ । चिनियाँ नौसेनासँग ३६० वटा लडाकु जहाज छन् । अमेरिकामा ३०० भन्दा कम छन् । चीनसँग एडभान्स मर्चेन्ट फ्लीट र कोस्ट गार्ड पनि छ । विज्ञहरू भन्छन् कि चिनियाँ सेनासँग पनि केही यस्ता बटहरू छन् जसले सेनालाई अनौपचारिक रूपमा मद्दत गर्दछ । यसले सयौं सिपाहीहरूलाई जहाजहरूमा पुग्न मद्दत गर्न सक्छ । यसबाहेक हजारौं ट्याङ्क, बन्दुक, क्षेप्यास्त्र, बख्तरबंद सवारी साधन, रकेट लन्चर ओसारपसार पनि गर्न सकिन्छ ।

वायु शक्तिबाट । चीनको वायुसेनासँग उन्नत जेटहरू छन् । यस्तो अवस्थामा युक्रेनमा रुसको आक्रमणबाट पाठ सिक्दै चीनले ताइवानलाई कब्जा गर्न प्रत्यक्ष हवाई हमलाको विकल्प रोज्नेछ । रुस–युक्रेन युद्ध भएको करिब पाँच महिना बितिसक्दा पनि रुसी सेनाले युक्रेनको आधा भाग पनि कब्जा गर्न सकेको छैन ।

विश्व वायुसेनाको फ्लाइट ग्लोबल २०२२ डाइरेक्टरीका अनुसार ताइवानको तुलनामा, चीनसँग संसार बाहिर आफ्नै क्षेत्रमा १,६०० लडाकुहरू मात्र छन् । जबकि ताइवानसँग जम्मा ३ सय फाइटर प्लेन छन् । योसँगै अमेरिकासँग विश्वभर आफ्नो सेनाका २ हजार ७ सय विमान छन् ।

अर्को भूमि युद्धबाट । ताइवानमा करिब १ लाख ५० हजार सैनिक छन् । उनीहरूलाई चिनियाँ सैनिकहरूसँग लड्न डिजाइन गरिएकाछन् । सबैभन्दा पहिले चिनियाँ सैनिकहरूले ताइपेई वरपर सुरक्षित ठाउँ खोज्नुपर्छ । ताकि तिनीहरूले आफ्नो रक्षा गर्दै आक्रमण गर्न सक्छन् । यद्यपि, यो गाह्रो हुनेछ, किनभने ताइवानका सिपाहीहरूलाई आफ्नो भूमि राम्ररी थाहा छ । उनीहरूलाई सबै प्रकारका बङ्कर र सुरुङहरूको ज्ञान समेत हुनेछ ।

चीनलाई आक्रमण गर्न कति गाह्रो होला ?
चिनियाँ सेनालाई समुद्रबाट लगभग ११७ किलोमिटरको दूरी पार गर्न गाह्रो हुनेछ, किनभने समुद्रमा युद्धको हलचल देखेर ताइवानले भूमिमा आधारित क्रुज मिसाइलले आक्रमण गर्नेछ । यस्तै मिसाइल प्रयोग गरेर युक्रेनले कालो सागरमा रुसको सबैभन्दा ठूलो र महत्वपूर्ण युद्धपोत मुस्क्वालाई ध्वस्त पारेको थियो ।

ताइवानलाई युद्धपोत बनाउन वा किन्नु भन्दा क्रुज मिसाइल बनाउन वा किन्न सजिलो हुनेछ । त्यसैले ताइवानले पनि ठूलो मात्रामा मोबाइल र घातक हतियार बनाउँदैछ । यसमा काँधमा राखेर प्रहार गर्ने मिसाइलहरू समावेश छन् । चीनका लागि हवाई हमलाहरू पनि सजिलो हुनेछैन । पश्चिमी देशहरूले ताइवानलाई हावामा मार हान्न सक्ने हतियारहरु प्रदान गरिरहेका छन् । तीबाट जोगिन गाह्रो छ । यस्ता हतियार युक्रेनलाई पनि दिइँदै आएको छ । रुसले अहिलेसम्म त्यहाँ कब्जा गर्न नसकेको कारण मध्य यो कारण पनि एक हो ।

चीनले सेना तैनाथ गर्दा पनि ठूलो लजिस्टिक समस्याको सामना गर्नुपर्नेछ । आक्रमणकारीको संख्या एक बराबर तीन हुन सक्ने अनुमान गरिएको छ । चिनियाँ सेनासँग प्याराट्र्रपर्स छैन । त्यसैले सिपाहीहरू जमिन र समुद्रबाट मात्र प्रवेश गर्न सक्छन्, यो धेरै जोखिमपूर्ण र खतरनाक हुनेछ ।

चीनका सैनिकहरूसँग युद्धक्षेत्रको अनुभव छैन । पछिल्लो पटक सन् १९७९ मा चिनियाँ सेनाले भियतनाम विरुद्ध युद्ध लडेका थिए । यस्तो अवस्थामा चिनियाँ सेनाले ताइवानमाथि हमला गरेर ठूलो क्षति बेहोर्नुपर्ने हुनसक्छ । अर्को र सरल शब्दमा, युद्ध अभ्यास र युद्ध मैदान अनुभव बीच भिन्नता छ । लद्दाखमा भारतीय सैनिकहरूसँगको मुठभेडका क्रममा चीनले यो कुरा राम्ररी बुझेको हुनुपर्छ ।

सेन्टर फर न्यू अमेरिकन सेक्युरिटीले ताइवानलाई बचाउन चीन र अमेरिकाबीच युद्ध भएमा केही समयपछि त्यो गतिरोधमा परिणत हुने जनाएको छ । ताइवान समाचारका अनुसार चीनले ताइवानको नेतृत्वलाई द्रुत गतिमा गिराउने प्रयास गर्नेछ । त्यसो गर्दा, यसले पहिलो पटक जापान र गुआममा अमेरिकी ठीकानाहरुमा प्रहार गर्नेछ । त्यसपछि अमेरिकाले चिनियाँ बन्दरगाहमा आक्रमण गर्नेछ र आफ्ना सहयोगीहरूलाई एकजुट गरेर जवाफ दिनेछ । यसो गर्दा चीनले ताइवानमाथि फेरि आक्रमण गर्ने समय पाउनेछ । अर्थात् आधा सेना अमेरिकासँग लड्नेछ र बाँकी सेना ताइवानमाथि आक्रमण गर्ने नयाँ अवसर खोज्नेछ ।

एनबीसी न्यूजले वाशिंगटनस्थित सेन्टर फर ए न्यू अमेरिकन सेक्युरिटी (सीएनएएस)का विज्ञहरूलाई उद्धृत गर्दै भनेका छन् प्रारम्भिक युद्धमा बेइजिङ र वाशिङटनलाई फाइदा हुने सम्भावना कम छ । यस अवस्थामा, यो लडाई लामो समयसम्म तान्नीने छ । सायद त्यस्तै, जसरी हामी युक्रेन–रुसको मामलामा देखिरहेका छौं ।