बंगलादेश र पाकिस्तानका युनुस र शरीफ सार्कलाई पुनर्जीवित गर्न व्यस्त, भारतले  देखाएन चासो ? नेपालको भनाइ के ?

नयाँ दिल्ली । बंगलादेशको अन्तरिम सरकारका प्रमुख (मुख्य सल्लाहकार) प्रोफेसर मोहम्मद युनुसले दक्षिण एसियाली क्षेत्रीय सहयोग सङ्गठन (सार्क) लाई कोठरीबाट बाहिर निकाल्ने प्रयासप्रति भारतले निकै चिसो प्रतिक्रिया दिएको छ । युनुसले एक दिनअघि इजिप्टमा पाकिस्तानी प्रधानमन्त्री शाहबाज सरिफसँग भेट गरेका थिए र विभिन्न द्विपक्षीय मुद्दाका साथै सार्क बैठक पुनः सुरु गर्ने विषयमा छलफल भएको थियो। यसअघि पनि प्रा. युनुसले यसबारे पाकिस्तानी प्रधानमन्त्रीसँग कुरा गरेका छन् ।

सन् २०१६ मा सार्क सङ्गठनको शिखर सम्मेलन गर्ने भनिए पनि त्यसमा भारतलगायत सबै देशले पाकिस्तानले आतंकवादलाई समर्थन गरेको भन्दै विरोध भएपछि बैठक हुन सकेन । त्यसपछि सार्कको बारेमा कुनै देशले बोलेनन्, तर पूर्व प्रधानमन्त्री शेख हसिनालाई सत्ताबाट हटाएपछि बंगलादेशको अन्तरिम सरकारले यसलाई प्रवद्र्धन गर्न खोजेको छ ।

सार्कको परराष्ट्र मन्त्रालयका प्रवक्ता रणधीर जैसवाललाई सोधिएको थियो उनको जवाफ थियो, ‘जहाँसम्म क्षेत्रीय सहयोगको सवाल छ, त्यसका लागि भारतले निरन्तर प्रयास गरिरहेको छ । यसका लागि हामी धेरै प्लेटफर्महरू मार्फत अगाडि बढ्न चाहन्छौं । यसमा बिम्सटेक (भारत, भुटान, नेपाल, श्रीलंका, बंगलादेश, म्यानमार र थाइल्याण्डको संस्था) छ जसमा हाम्रा धेरै छिमेकी देशहरू आबद्ध छन् । सार्क पनि यस्तै एउटा संस्था हो तर यो लामो समयदेखि निष्क्रिय रहेको र किन निष्क्रिय रह्यो भन्ने सबैलाई थाहा छ । जैसवालले सार्कका गतिविधि किन भइरहेका छैनन् भन्ने खुलेर भनेनन् तर सन् २०१६ मा भएको पठानकोट र उरी आतंकवादी हमलामा पाकिस्तान समर्थित आतंककारीको भूमिका बाहिर आएपछि भारतले सार्कप्रति असन्तुष्टि देखाउन थालेको हो ।

त्यही वर्षको नोभेम्बर–डिसेम्बरमा इस्लामावादमा हुने सार्क शिखर सम्मेलनको तयारीमा पाकिस्तान व्यस्त थियो । बैठकअघि भारत, अफगानिस्तान, बंगलादेश, भुटान, माल्दिभ्स र श्रीलंकाले बहिष्कार गरेका थिए । सार्कको सट्टा भारतले बिमस्टेकलाई प्रवर्द्धन गर्न थाल्यो । शुक्रबार पनि यस संगठनका सदस्य राष्ट्रका उच्च अधिकारीको बैठक बसेको थियो । परराष्ट्र मन्त्रालयका अनुसार यस भेटमा कनेक्टिभिटी, सुरक्षा, जन–जन आदानप्रदान जस्ता सहयोगका धेरै प्राथमिकताका विषयमा छलफल भएको थियो । बिमस्टेक शिखर सम्मेलन पनि छिट्टै हुने भएको छ । बैठकमा आगामी शिखर सम्मेलनको तयारीको पनि समिक्षा भएको थियो ।

मोहम्मद युनुसले पाकिस्तानी प्रधानमन्त्री शाहबाज सरिफसँगको भेटमा सार्क मुद्दाबारे कुरा गरेका थिए । अहिले नेपालका मुख्यमन्त्री ओलीले पाकिस्तानका राजदूत हाश्मीसँग पनि छलफल गरेका छन् । यो यस्तो समयमा भइरहेको छ जब भारतको ध्यान दक्षिण एसिया र दक्षिणपूर्वी एसियालाई जोड्ने संस्था बिम्सटेक (बहुक्षेत्रीय प्राविधिक तथा आर्थिक सहयोगका लागि बंगालको खाडीको प्रयास) मा केन्द्रित छ । पाकिस्तानका प्रधानमन्त्री शाहबाज र बंगलादेशी प्रधानमन्त्री युनुसबीच पहिलो भेट भएको थियो । अहिले नेपालका प्रधानमन्त्री ओलीले पाकिस्तानका राजदूत हाश्मीसँग पनि छलफल गरेका छन् ।

सञ्चारमाध्यमका अनुसार प्रधानमन्त्री ओलीले सार्क अध्यक्षका हैसियतमा नेपालले दक्षिण एसियाली क्षेत्रीय सहयोग सङ्गठन (सार्क) लाई सक्रिय बनाउन पहल गरिरहेकोमा जोड दिँदै त्यसमा सार्क सदस्य राष्ट्रले रचनात्मक भूमिका खेल्नुपर्ने बताए । दुई देशबीच समस्या भए पनि सार्कजस्ता क्षेत्रीय संस्थामा प्रतिकूल असर नपर्ने भन्दै प्रधानमन्त्री ओलीले नेपालले मित्रवत र छिमेकी मुलुकसँग सम्बन्ध विस्तार र सहकार्य गर्दै आएको बताएका छन् ।

भारतले प्रस्ताव गरेको पहलमा पाकिस्तानको अडिग र सीमापार आतंकवादविरुद्ध कारबाही गर्न अस्वीकार गर्दा सार्क अहिले निष्क्रिय छ । नोभेम्बर २०१४ मा काठमाडौंमा आठ राष्ट्रहरूको समूहको १८ औं शिखर सम्मेलनमा सार्कले क्षेत्रीय रेलवे सम्झौता र यात्रु र सामान यातायातका लागि मोटर वाहन सम्झौता गरी दुईवटा सम्झौतालाई अन्तिम रूप दिने थियो । पाकिस्तानको तत्कालीन नवाज शरीफ सरकारले सेनाको दबाबमा आएर प्रस्ताव रोकेको थियो ।