मोदीको सबैभन्दा ठूलो क्याबिनेट, ७१ मन्त्रीहरू; गठबन्धनका ११ र २४ प्रदेशका मन्त्रीहरू, उत्तर प्रदेशबाट सबैभन्दा बढी संख्या ११; ७ महिला

नयाँ दिल्ली, जेष्ठ २९ । तेस्रो पटक प्रधानमन्त्रीको सपथ ग्रहण गरेलगत्तै नरेन्द्र मोदीले कार्यक्रममा अतिथिहरुलाई स्वागत गरेका थिए । सपथ ग्रहणपछि प्रधानमन्त्रीसहित नवनियुक्त मन्त्रीहरुको फोटो सेसन भएको थियो । नतिजा घोषणा भएको छैठौं दिन आइतबार, जुन ९ मा प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीसहित ७२ मन्त्रीले सपथ लिएका थिए । प्रधानमन्त्री बाहेक भाजपाका ६० र अन्य दलका ११ मन्त्री छन् । सपथअघि एनसीपी क्याबिनेट मन्त्रीको माग सहित सरकारमा सामेल भएन ।

मोदी ३.० मा गठबन्धनको प्रभाव छ । लगातार तेस्रो पटक प्रधानमन्त्री बनेका मोदीले आफ्नो सबैभन्दा ठूलो मन्त्रिपरिषद् गठन गरेका छन् । जम्मा ७१ मन्त्री छन् । २०१४ मा ४५ मन्त्री र २०१९ मा ५७ मन्त्रीले सपथ लिएका थिए । यसपटक ३० जना मन्त्री रहेका छन् । २०१९ मा २४ क्याबिनेट मन्त्री र २०१४ मा २३ जनाले सपथ लिएका थिए । अर्थात् मन्त्रिपरिषद्को संख्या २५ प्रतिशतले बढेको छ । ६ वटा मन्त्रिपरिषद् पद गठबन्धनलाई दिइएको छ । जसमध्ये तेलुगु देशमका के. राममोहन नायडू, जेडीयूका ललन सिंह, हिन्दुस्तान अवाम मोर्चाका जीतन राम मांझी, जेडीएसका एचडी कुमारस्वामी र एलजेपी–आरका चिराग पासवान रहेका छन् ।

सबैभन्दा बढी ११ मन्त्री उत्तर प्रदेशका छन् । अघिल्लो वर्षको तुलनामा यसपटक ३६ मन्त्रीले मन्त्रिपरिषदमा स्थान पाउन सकेनन् । यसपटक मन्त्रीमण्डलमा ७ जना महिला परेका छन् । पहिलो कार्यकालमा ८ जना र दोस्रो कार्यकालमा ६ जना महिला रहेका छन् । कान्छो, टीडिपीके का राममोहन नायडू र सबैभन्दा जेठो, ७९ वर्षीय जीतन राम मांझीलाई क्याबिनेट मन्त्री बनाइएको छ । यसबाहेक सुरुदेखि भाजपामा रहेका ४१ जनालाई मन्त्रिपरिषद्मा मन्त्री बनाइएको छ । कांग्रेस वा अन्य दलबाट भाजपामा प्रवेश गरेका १३ जनाले पनि मन्त्रिपरिषद्मा स्थान पाएका छन् । ४ जना कर्मचारी पनि मन्त्री बनेका छन् । ७ राजनीतिक परिवारबाट आएका व्यक्तिलाई पनि मन्त्रिपरिषदमा स्थान दिइएको छ ।
प्रधानमन्त्रीसहित ७ सांसद पूर्वमुख्यमन्त्री, ३२ सांसद पहिलो पटक मन्त्री बने

मोदी, राजनाथ सिंह, जीतनराम मांझी, एचडी कुमारस्वामी, मनोहर लाल खट्टर, सर्बानन्द सोनोवाल, शिवराज सिंह चौहानलगायत ७ सांसद यसअघि मुख्यमन्त्री भइसकेका थिए भने अहिले पनि सबै मन्त्री छन् । ३२ सांसद पहिलो पटक मन्त्री बनेका छन् । जसमा बिहारका ५, उत्तर प्रदेशका ४, मध्य प्रदेश–महाराष्ट्र–कर्नाटकका ३–३, कर्नाटक–गुजरात–केरलाका २–२ र पञ्जाब, हरियाणा, झारखण्ड, छत्तीसगढ, पश्चिम बङ्गाल, झारखण्ड, राजस्थान, दिल्ली, असम, त्यहाँ रहेका छन् । तेलंगानाबाट १–१ सांसद छन् ।

रवनीत सिंह बिट्टु (पञ्जाब) र जर्ज कुरियन (केरला) लोकसभा र राज्यसभा दुवै सदनमा सांसद छैनन्, तर पनि मन्त्री बनाइएका छन् । रवनीत बिट्टु पञ्जाबका पूर्व मुख्यमन्त्री बेअन्त सिंहका नाति हुन् । जर्ज कुरियनलाई क्रिश्चियन अनुहारको रूपमा स्थान दिइएको छ । मोदी ३.० मा ११ राज्यसभा सांसदहरूलाई मन्त्री बनाइएको थियो । क्याबिनेट मन्त्रीहरूमा जगत प्रकाश नड्डा, निर्मला सीतारमण, एस जयशंकर, अश्विनी वैष्णव र राज्यसभा सदस्य हरदीप सिंह पुरी सामेल छन् ।

मन्त्रिपरिषद्मा पनि चुनावी माहोल छ । दक्षिणमा तमिलनाडुबाट एउटा सिट नपाउँदा पनि त्यहाँबाट ३ मन्त्री छन् । तमिलनाडुको नीलगिरी सिटबाट चुनाव हारे पनि एल. मुरुगन राज्यमन्त्री बनेका छन् । तर, मुरुगन मध्य प्रदेशबाट राज्यसभामा छन् । बाँकी दुई क्याबिनेट मन्त्रीहरू निर्मला सीतारमण र एस जयशंकर मूल रूपमा तमिल हुन्। सीतारमण कर्नाटकबाट र जयशंकर गुजरातबाट राज्यसभा सदस्य हुन् ।
त्यस्तै केरलाका एकमात्र सांसद सुरेश गोपीलाई राज्यमन्त्री बनाइएको छ । उनी त्रिशूरका हुन् । केरलाबाट डीवाईकेका महासचिव जर्ज कुरियनलाई राज्यमन्त्री बनाइएको छ । कर्नाटकमा ८ सिटको ठूलो हानिको बाबजुद भाजपाले जेडीएसका कुमारस्वामीलाई क्याबिनेट मन्त्री बनाएको छ र आफ्नो कोटाबाट ३ जना मन्त्री बनाएको छ । जसमध्ये प्रह्लाद जोशीलाई क्याबिनेट, शोभा करन्दलाजे र वी सोमन्नालाई राज्यमन्त्री बनाइएको छ ।

मोदीको सपथ ग्रहण समारोहमा ७ देशका नेता सहभागी थिए । जसमा माल्दिभ्सका राष्ट्रपति मोहम्मद मुइज्जु, बंगलादेशका प्रधानमन्त्री शेख हसिना, नेपालका प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल, श्रीलंकाका प्रधानमन्त्री रनिल विक्रमासिङ्घे, मरिससका प्रधानमन्त्री प्रविन्द जुगनाथ, भुटानका प्रधानमन्त्री छिरिङ तोब्गे र सेशेल्सका उपराष्ट्रपति अहमद रहेका छन् । अफिफ। राष्ट्रपति भवनमा भएको कार्यक्रममा आठ हजार जनाको सहभागिता रहेको थियो । कार्यक्रममा राजनीतिक, चलचित्रकर्मी तथा सन्त समुदायको उपस्थिति रहेको थियो ।

यस्तो गर्ने उनी नेहरूपछि दोस्रो प्रधानमन्त्री बनेका छन् । मोदीसँगै ७१ मन्त्रीहरुले पनि सपथ लिए । जसमा ३० क्याबिनेट मन्त्री, ५ स्वतन्त्र कार्यभार भएका मन्त्री र ३६ राज्यमन्त्री रहेका छन् । अमित शाह, राजनाथ सिंह, नितिन गडकरीलाई फेरि मन्त्रिपरिषद्मा समावेश गरिएको छ । शिवराज सिंह चौहान र मनोहर लाल खट्टरलाई पहिलो पटक मोदीको मन्त्रीमण्डलमा स्थान दिइएको छ । दुवैलाई ठूलो जिम्मेवारी दिन सकिन्छ ।

आइतबार साँझ नरेन्द्र मोदीको लगातार तेस्रो पटक प्रधानमन्त्रीमा निर्वाचित भएको सपथ समारोहमा चलचित्र क्षेत्रका चर्चित व्यक्तित्वहरु पनि सहभागी भएका थिए । त्यहाँ शाहरुख खान, अक्षय कुमार, विक्रान्त मेस्सीलगायत धेरै स्टार पुगेका थिए । कार्यक्रममा हिमाचल प्रदेशको मण्डी सिटबाट निर्वाचित सांसद कंगना रनोट पनि सहभागी भएकी थिइन् ।